Leczenie onkologiczne może być przyczyną bólu zęba. Dolegliwości mogą pojawić się nie tylko wskutek terapii raka jamy ustnej, ale również podczas leczenia innych rodzajów nowotworów. Wynika to z faktu, że stosowane w terapii onkologicznej leki, radioterapia i chemioterapia oraz metody chirurgiczne mogą skutkować wieloma działaniami niepożądanymi dla zdrowia jamy ustnej.
Ból zęba podczas leczenia onkologicznego mogą spowodować terapie inwazyjne jak i nieinwazyjne. Największe ryzyko wspomnianych skutków ubocznych pojawia się podczas terapii onkologicznej działającej ogólnoustrojowo a nie miejscowo. Wyjątkiem od tej reguły może być leczenie chirurgiczne raka jamy ustnej.
Dlaczego ból zęba pojawia się podczas leczenia onkologicznego?
W przypadku terapii nieinwazyjnych, takich jak chemioterapia, radioterapia i leczenie farmakologiczne doustne, ich niekorzystny wpływ na tkanki zęba wynika z faktu, że terapie te działają nie tylko na komórki nowotworowe, ale również na komórki zdrowe. Szczególnie podatne na uszkodzenia pod wpływem radio- i chemioterapii są komórki szybko dzielące się lub te, które z jakiś powodów są mniej zdolne do naprawy uszkodzeń wywołanych promieniowaniem albo wpływem chemioterapeutyków. W zębie są to komórki miękkich tkanek tej struktury, a także okostna, tkanka kostna, błona śluzowa jamy ustnej, gruczoły ślinowe i naczynia krwionośne.
Nieinwazyjne i inwazyjne leczenie nowotworu a ból zęba
Leczenie onkologiczne może powodować bezpośrednie uszkodzenie komórek w wymienionych wyżej tkankach albo też ból zęba może być skutkiem pośrednim:
- zmian w tkankach sąsiadujących z zębem;
- kserostomii, wskutek której zęby stają się bardziej podatne na ataki bakterii próchnicy;
- zapaleń dziąseł i przyzębia, które mogą powodować obniżenie się linii dziąseł i prowadzić do obnażenia wrażliwych na bodźce i kwasy bakteryjne szyjek zębowych.
Inwazyjna terapia onkologiczna może natomiast skutkować bólem zęba:
- rzeczywistym – pojawia się on bezpośrednio po zabiegu albo może być wynikiem podrażnienia nerwów sąsiadujących z operowanym obszarem;
- nieswoistym – o różnym nasileniu, którego przyczynę nie zawsze udaje się ustalić;
- fantomowym – kiedy ból odczuwany jest tak, jakby dokuczały tkanki, których już nie ma gdyż zostały usunięte chirurgicznie, np. ząb lub kości szczęk.
Jak zwalczyć ból zęba podczas leczenia onkologicznego?
Konieczna będzie wizyta u dentysty lub w poradni leczenia bólu. Lekarz dobierze farmaceutyki, których działanie będzie dopasowane do charakteru i nasilenia bólu – inne w odniesieniu do bólu wynikającego z lokalnego podrażnienia nerwu, inne – przeciw bólowi wynikającemu z powodu fizycznego uszkodzenia tkanek.
