„Zęby pływaka” – mogą boleć, gdyż pływanie korzystnie wpływa na kondycję ciała, ale niekoniecznie na zdrowie zębów (szczególnie gdy korzysta się z publicznych basenów). Ból zęba po pływaniu to rezultat negatywnego wpływu środków odkażających wodę na mineralne tkanki zęba.
Tak zwane „zęby pływaka” (termin wprowadzony do obiegu przez amerykańską Academy of General Dentistry) to zjawisko wcale nierzadkie – dotyka zdecydowaną większość osób korzystających regularnie z pływalni publicznych, w których woda dezynfekowana jest związkami chloru. Wiek pływaka nie ma znaczenia – ból zęba z powodu kontaktu z chlorowaną wodą basenową dotyczyć może zarówno dorosłych, nastolatki, a nawet dzieci. Kluczem jest tu nie tyle sam fakt korzystania z pływalni z chlorowaną wodą, co częstotliwość i czas trwania kontaktu jamy ustnej z tak odkażaną wodą basenową.
Jak pływanie może wywołać ból zęba?
Chlorowana woda w basenie może zaszkodzić zębom na cztery różne sposoby:
- powodując nadwrażliwość zębów (i wynikający z niej ból zębów) – to skutek rozmiękczenia szkliwa i otwarcia kanalików zębinowych; znajdujące się w kanalikach zakończenia nerwowe, drażnione przez chlorowaną wodę, powodują odczuwanie bólu zęba podczas pływania;
- erozja szkliwa – dochodzi do niej w wyniku demineralizacji tej tkanki, która ulega rozmiękczeniu przy kontakcie z chlorem; ponieważ wskutek erozji szkliwa mogą powić się ubytki w mineralnych tkankach zębów, tak też i konsekwencją będzie ból zęba u pływaka;
- wysuszenie śluzówki jamy ustnej wskutek kontaktu z chlorem prowadzi do gorszej ochrony zębów przed aktywnością bakterii próchnicowych; spowodowane próchnicą ubytki w zębach, o ile nie są leczone, zawsze skutkują pojawieniem się bólu zęba;
- przebarwienia zębów – to również skutek bezpośredniego kontaktu z wodą basenową, która ma inne pH niż zwykła woda i wskutek tego na zębach mogą powstawać nieestetyczne przebarwienia szkliwa. Wprawdzie zmiana barwy szkliwa nie prowadzi do pojawienia się bólu zębów, ale jeśli pływak będzie starał się usunąć te defekty estetyczne, nadużywając wybielania zębów, może pojawić się nadwrażliwość zębów, której konsekwencją będzie odczuwanie bólu zębów podczas kontaktu z chlorowaną wodą.
Profilaktyka bólu zęba po pływaniu
„Zębów pływaka” można uniknąć tylko na trzy sposoby:
- nie korzystając z basenów z chlorowaną wodą; alternatywą może być wybieranie basenów z wodą ozonowaną (ale i tu chlor bywa stosowany jako środek wspomagający dezynfekcję wody);
- nie dopuszczając do kontaktu wody basenowej z jamą ustną – pływanie z zamkniętymi ustami jest jednak niezwykle trudne do wykonania;
- pływając tylko w naturalnych akwenach – zimą i w chłodnych okresach roku to niemożliwe do realizacji.
Można ryzyko powstania „zębów pływaka” zminimalizować:
- wykonując okresową fluoryzację zębów w gabinecie stomatologicznym;
- poddając się okresowemu profesjonalnemu wybielaniu zębów i zrezygnować z domowych metod rozjaśniania szkliwa;
- przepłukując dokładnie jamę ustną niegazowaną, butelkowaną wodą zaraz po wyjściu z basenu.
Ważne: bezpośrednio po pływaniu w basenie publicznym nie należy szczotkować zębów, ponieważ rozmiękczone szkliwo ulega wtedy szybszemu starciu, co może sprzyjać pojawianiu się ubytków erozyjnych i w konsekwencji doprowadzić do bólu zęba – już nie bezpośrednio po pływaniu, ale pośrednio.
