Bywa, że usunięcie bolącego zęba nie likwiduje odczuwanych dolegliwości bólowych i pomimo że zębodół zieje pustką, nadal pojawia się ból – odczuwany jako ból zęba, którego już nie ma. Jest to tak zwany ból fantomowy.
Czym jest ból fantomowy zęba?
Ból fantomowy to ból dotykający elementu ciała, którego już nie ma, ponieważ element ten uległ – jak w przypadku zęba – ekstrakcji, bądź amputacji – kiedy myślimy o kończynach.
Ból fantomowy może też dotyczyć istniejącego zęba, ale całkowicie zdrowego. Taki ząb powoduje nawet poważne dolegliwości bólowe, choć nie ma po temu żadnych przesłanek – ani w samym zębie, ani w tkankach, które go otaczają.
Nie znamy na razie ostatecznego wytłumaczenia, co powoduje ból fantomowy, ale jedna z hipotez zakłada, że zjawisko to jest związane z istnieniem w mózgu obszarów, które reprezentują określony element ciała i w korze mózgowej funkcjonuje swoista pamięć o danym elemencie (tutaj: o zębie). Z czasem dochodzi do reorganizacji w korze mózgu i powolnego zacierania się pamięci korowej o utraconym elemencie bądź zębie. Wskutek tego bóle fantomowe powinny zanikać.
Jak boli ząb, którego nie ma?
Wprawdzie bóle fantomowe zębów zdarzają się bardzo rzadko, mogą jednak solidnie dokuczyć. Do tego stopnia, że nawet stają się przyczyną usuwania całkowicie zdrowych sztuk uzębienia, które podejrzewane są o to, iż stanowią źródło przykrych dolegliwości bólowych.
Nie ma reguły, która określałaby, jak długo ból fantomowy po ekstrakcji zęba może dokuczać. U jednych osób może zniknąć bardzo szybko, ale u niektórych będzie utrzymywał się całymi latami.
Eksperci określają, że prawdziwy ból fantomowy utrzymuje się ponad 2 lata od amputacji lub ekstrakcji zęba.
Bóle fantomowe mogą pojawiać się niezależnie od tego, czy rana po usuniętym zębie jest już zagojona, czy nie. Dają o sobie znać w dowolnym czasie po ekstrakcji, choć najczęściej występują krótko po usunięciu zęba.
Kto jest podatny na ból fantomowy po ekstrakcji zęba?
Najczęściej bóle fantomowe pojawiają się osób, które doświadczyły bardzo przykrych dolegliwości ze strony usuniętego elementu ciała – w tym przypadku zęba.
Uważa się, że ryzyko powstania bólu fantomowego zwiększane jest przez podeszły wiek, chorobę naczyń, rozległe uszkodzenia tkanek okolicznych.
Co ciekawe, różne osoby mogą różnie odczuwać ból fantomowy w usuniętym zębie – kiedy u jednych będzie objawiał się on jako piekące, silne, miażdżące doświadczenie, u innych będzie ledwie zauważalny.
Jak leczyć ból zęba, którego nie ma?
Bardzo ważne jest odróżnienie bólu fantomowego od innych rodzajów dolegliwości bólowych, ponieważ od tego zależy sposób doboru leczenia i odniesienie sukcesu, jakim jest odczucie ulgi.
Leczenie bólu fantomowego jest trudne. Wykorzystuje się wiele różnych metod – stosowanych samodzielnie lub w skojarzeniu: farmakologicznych, chirurgicznych, a także terapii neurologicznych i psychologicznych. Niestety, żadna z tych metod stosowana osobno, jak i w skojarzeniu z innymi sposobami, nie daje pewności, że ból fantomowy zęba uda się zlikwidować.
Jedynym lekiem, który udowodnił swoją skuteczność w likwidacji bólu fantomowego (po amputacji kończyn) jest kalcytonina. To hormon, którego zadaniem jest obniżenie poziomu wapnia we krwi.
